30/10/2025Tình trạng máy móc đột ngột ngừng hoạt động đang gây thiệt hại khổng lồ cho các tập đoàn hàng đầu thế giới (nhóm Fortune Global 500), tương đương 1,4 nghìn tỷ USD mỗi năm (chiếm khoảng 11% doanh thu). Để giải quyết vấn đề này, các nhà máy buộc phải chuyển đổi sang sản xuất thông minh, sử dụng AI và IoT để phân tích dữ liệu nhằm tối ưu hiệu suất, kiểm soát chất lượng và giảm chi phí. Đây là một xu hướng tất yếu, với dự báo quy mô thị trường sẽ tăng hơn gấp đôi vào năm 2032.
Nhà máy “tự động hóa” dần hướng tới “thông minh hóa”
Nếu Cách mạng công nghiệp lần thứ ba đưa thế giới vào kỷ nguyên tự động hóa thì cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đã tạo nên bước đột phá toàn diện nhờ những công nghệ cốt lõi: Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data) và Điện toán đám mây, từ đó đã hình thành một thế giới “thông minh hóa”.
Nhờ AI, dữ liệu vận hành được phân tích theo thời gian thực để tối ưu quy trình, dự báo và lập kế hoạch bảo trì; IoT tạo mạng lưới cảm biến từ dây chuyền đến logistics, cho phép giám sát/điều khiển từ xa; Big Data xử lý khối thông tin khổng lồ từ sản xuất - thị trường - chuỗi cung ứng; còn Cloud mang lại hạ tầng lưu trữ/xử lý linh hoạt để tích hợp - điều phối quy mô lớn. “Nhà máy thông minh” chính là hiện thân rõ nét của 4.0, nơi máy móc - con người - dữ liệu kết nối thành một hệ vận hành tự cải tiến.
Nhà máy thông minh với mô hình vận hành bằng dữ liệu
Nắm bắt xu hướng đó, một nhà máy phân bón - dầu khí tại Việt Nam đã khởi động chương trình “Nâng cấp Nhà máy Thông minh”, xây dựng “xương sống dữ liệu” kết nối xuyên suốt các khâu từ mua sắm - sản xuất - bảo trì - chất lượng - kho vận, cùng hệ thống quản trị tập trung và dashboard thời gian thực phục vụ ra quyết định. Lộ trình được mô tả hướng tới nhà máy tự chủ, vận hành dựa trên dữ liệu thời gian thực, an toàn hơn, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải.
Quá trình hình thành nhà máy thông minh
Quá trình phát triển không diễn ra trong một bước, mà trải qua nhiều cấp độ. Theo các khung đánh giá trưởng thành như SIRI (EDB Singapore) và Industrie 4.0 Maturity Index (acatech), chuyển đổi sang sản xuất thông minh diễn ra theo các bậc liên tục, doanh nghiệp cần xác định vị trí hiện tại và nâng cấp có thứ tự.
- Cấp độ 1 (Analog factory) - thủ công, chưa số hóa, công việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm con người, dữ liệu phân tán, xử lý thủ công.
- Cấp độ 2 (Digitized factory) - mới số hóa một phần, đã ứng dụng SCADA, ERP, dữ liệu còn cục bộ, tự động hóa ở một số công đoạn. Nhà máy Đạm Cà Mau hiện đang ở cấp độ này và từng bước tiến lên cấp độ 3.
- Cấp độ 3 (Connected factory/Integrated factory) - nhà máy tích hợp, với dữ liệu tích hợp đồng bộ, ứng dụng IoT, MES và AI cơ bản để hỗ trợ ra quyết định.
Cấp độ cao nhất (Autonomous factory) - nhà máy tự chủ, là mục tiêu nhà máy hướng tới: tích hợp toàn diện, hệ thống có khả năng tự động phân tích và đưa ra quyết định, gần như toàn bộ hoạt động sản xuất - vận hành - quản trị đều được tự động hóa.
Ở mỗi cấp độ, lợi ích của mô hình ngày càng rõ rệt: giảm thời gian dừng máy, tối ưu hiệu suất, nâng cao chất lượng, quản lý bảo dưỡng và chuỗi cung ứng hiệu quả, đảm bảo an toàn lao động, giảm phát thải và tiết kiệm năng lượng.
TMA Innovation đồng hành trên lộ trình cải tiến
TMA Innovation cung cấp những giải pháp dành riêng cho nhà máy với bộ giải pháp công nghệ tiên tiến, triển khai theo mô hình và mở rộng theo từng nhu cầu - từ thu thập dữ liệu, giám sát/điều khiển từ xa đến AI cho bảo trì và chất lượng, an ninh - an toàn, môi trường - năng lượng. TMA mang đến các nhóm năng lực: Giám sát điều khiển từ xa, Tự động hóa, Tối ưu máy móc, AI trong sản xuất, AI trong cơ khí/mô phỏng 3D, Kiểm tra sản phẩm, An ninh–an toàn, Giải pháp về môi trường, Thu thập dữ liệu máy móc.
TMA Innovation cung cấp bộ giải pháp công nghệ tiên tiến, mở rộng theo từng nhu cầu, giúp các nhà máy tiến từng bước vững chắc từ nền tảng dữ liệu đến tối ưu vòng kín.
- Giai đoạn Số hóa & Kết nối:
- Thu thập dữ liệu máy móc để giám sát trạng thái theo thời gian thực, phân tích hiệu suất, lên kế hoạch/bảo trì dự đoán và tích hợp với hệ thống quản lý sản xuất
- Giám sát & điều khiển từ xa (Machine/Staff/Tool/Energy - Environment management), kèm CMMS/EAM cho quản lý bảo trì thiết bị
- Giai đoạn Tích hợp & Tối ưu:
- Tự động hóa quy trình với cảnh báo bất thường, hiển thị trạng thái thiết bị và giám sát thời gian thực
- AI trong sản xuất: phát hiện lỗi sớm, tự động kiểm tra chất lượng, tối ưu lịch/nguồn lực; Kiểm tra sản phẩm (FPCB, van nước…) bằng thị giác máy tính/AOI
- Tối ưu máy móc: tự động tối ưu quy trình, lập lịch bảo trì, cảnh báo hư hỏng, phân tích dự báo rủi ro, quản lý thiết bị bằng QR code
- Giai đoạn Tự chủ & Bền vững:
- Giải pháp về môi trường & năng lượng (ESG): quản lý năng lượng thông minh, điều khiển tự động, giám sát từ xa các thiết bị (bơm nước, đồng hồ điện…), cảm biến thời gian thực, nhật ký vận hành & hiển thị trực quan.
TMA cam kết mang đến hệ thống nhà máy thông minh với theo dõi & quản lý từ xa, đảm bảo an ninh - an toàn, thông tin minh bạch, tăng lợi thế cạnh tranh và nâng cao chất lượng sản phẩm - các lợi ích được TMA tổng hợp trên trang giải pháp Sản xuất thông minh.
Dự án thực tiễn ứng dụng công nghệ của TMA tiêu biểu như:
Thứ nhất, kiểm soát ra vào nhận diện khuôn mặt cho SAMCO: triển khai tại 3 văn phòng, giúp tăng cường an ninh, tối ưu quản lý lưu lượng ra vào và tiết kiệm chi phí vận hành.
Thứ hai,Tủ đồ thông minh T - Locker tại Emart Sala: dùng nhận diện khuôn mặt để gửi–nhận đồ nhanh, an toàn; giảm chi phí nhân sự và nâng trải nghiệm khách hàng.
Thứ ba, Giải pháp kiểm tra chất lượng sản phẩm bằng AI: phát hiện hơn 50 loại lỗi FPCB/AOI, hệ thống phát hiện lỗi van nước — minh họa năng lực thị giác máy tính và kiểm tra tự động.
Tổng quan về TMA Innovation
Thành viên trực thuộc Tập đoàn Công Nghệ TMA (TMA Technology Group)
Kế thừa kinh nghiệm hơn 28 năm cung cấp hàng ngàn giải pháp cho nhiều tập đoàn quốc tế, và với lực lượng nhân sự hơn 4,000 kỹ sư của Tập đoàn Công nghệ TMA, TMA Innovation mong muốn áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất để cung cấp những giải pháp sáng tạo, đột phá cho nhiều lĩnh vực khác nhau.
Trung tâm giải pháp công nghệ trong sản xuất của TMA Innovation tập trung xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản xuất cho doanh nghiệp, tăng lợi thế cạnh tranh, giảm chi phí mà vẫn đảm bảo an ninh, an toàn và thân thiện với môi trường.
Nguồn: Nhà máy Thông minh Đạm Cà Mau: Bước chuyển lớn trong kỷ nguyên số hóa sản xuất
